Η 4η Αυγούστου μέσα από τα λόγια του ίδιου του Ι. Μεταξά

 

 Αδιαμφισβήτητα η Μεταβολή της 4ης Αυγούστου 1936 και ο Εθνικός Κυβερνήτης Ιωάννης Μεταξάς με την κοινωνική και εθνική πολιτική που εφαρμόστηκε, άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα στην ιστορία. 

Για τους Έλληνες Εθνικιστές η 4η Αυγούστου, είναι μία διαρκής έμπνευση.  Επί της ουσίας, η 4η Αυγούστου θα έπρεπε να είχε καθιερωθεί ως εθνική εορτή, αφού με τις φιλεργατικές, κοινωνικές και εθνικές μεταρρυθμίσεις, προετοίμασε το Έθνος για το έπος του 1940. 

Θεωρούμε ότι στο διαδίκτυο υπάρχουνε δεκάδες δημοσιεύματα για τα επιτεύγματα της Μεταβολής της 4ης Αυγούστου. 

Ως εκ τούτου θεωρήσαμε ότι είναι καλύτερο να αφήσουμε τον ίδιο τον Ιωάννη Μεταξά, να μιλήσει δια του γραπτού του λόγου για την ημέρα αυτήν. 

Παραθέτουμε το Διάγγελμα του, όπου ανεγνώσθη στις 14 Αυγούστου 1939. 

ΔΙΑΓΓΕΛΜΑ ΕΠΙ ΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟ

ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΗΣ 4ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

14 Αυγούστου 1939

Έλληνες,

Εορτάζομεν σήμερα τὴν τρίτην ἐπέτειον τῆς ἡμέρας κατὰ τὴν ὁποίαν του Ελληνικού Λαού κύπτων ὑπὸ τὸ βάρος μιας μακράς κακοδαιμονίας επήγαινε τὸ ἀνάστημά του και άφησε την κεφαλήν.

Τρία χρόνια επέρασαν ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης, πού, ἐν ὀνόματι τοῦ Ελληνικοῦ Λαοῦ καὶ ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ Βασιλέως, ἀνελάβομεν πλήρη την ἐξουσίαν, χρόνια βραχύτατα κατὰ τὴν χρονικὴν ἔκτασιν, βαρύτατα όμως δια τὰς συνεπείας των καὶ τόσον πολύ, ὥστε νὰ νομίζη κανείς, ὅτι αἰών μας χωρίζει ἀπὸ τὸν Αύγουστου του 1936.

Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀναμετρήσω τὸ ἔργον αὐτὸ τῆς ἀναδημιουργίας. Δεν υπάρχει Έλλην ποὺ νὰ μὴ τὰ εὑρίσκη εἰς ὅλες τις λεπτομερείας τῆς ζωής του, ποὺ νὰ μὴ τὸ εὑρίσκη μέσα εἰς τὴν ψυχήν του καὶ μέσα εἰς τὴν μεταβλη θεῖσαν νοοτροπίαν του.

Εισερχόμεθα εἰς τὸ 4ον ἔτος τῆς πραγματικής Εθνικής κυριαρχίας. Έαν τὸ πρῶτον ἔτος ἐχαρακτήριζεν ἡ γενική συγκατάθεσις τοῦ Λαοῦ, τὸ δεύτερον εχαρακτήρισεν ο γενικός ενθουσιασμός του, τὸ δὲ τρίτον ή πλήρης ένσυνειδητοποίησις ἀπὸ ὁλόκληρον τὴν λαϊκὴν μᾶζαν τῶν σκοπῶν καὶ τοῦ ἔργου τοῦ ᾿Εθνικού Κράτους της 4ης Αυγούστου. Ο καθείς θεωρεῖ πλέον τὸ Κράτος τοῦτο ὡς ἰδικόν του κτήμα και δικαιούται νὰ τὸ θεωρῆ ὡς τοιοῦτον.

Ετσι ενωθήκαμεν ὅλοι εἰς ἕνα ἀδιάσπαστον σύνολον. Ἐμεῖς οἱ πρὶν ἀλληλομισούμενοι καὶ ἀλληλοεχθρευόμενοι, ἐμεῖς διὰ τοὺς ὁποίους είχε γίνει μόδα νὰ λέγουν, ὅσοι μὲ τὰ ξένα των μάτια ἔβλεπαν τὴν ἱστορίαν μας, ὅτι τὸ κύριον χαρακτηριστικὸν τῆς φυλής μας ήταν ή διχόνοια και η διαίρεσις, ἐχωνευθήκαμεν μέσα εἰς μίαν χοάνην καὶ ἐξήλθομεν ἀπὸ αὐτὴν ἕνα ὁμοιογενές, ὁμονοοῦν, ὁμοιόμορφον, πειθαρχημένον καὶ ἀδιάσπαστον σύνολον. Καὶ τοῦτο δὲν ἐπετεύχθη ὑπὸ τὴν πίεσιν ἐξωτερικῶν κινδύνων καὶ ἀπειλῶν, ἀλλὰ πρὶν ἀπὸ αὐτὰ καὶ μόνον ἀπὸ ἐσωτερικὴν ἀνάγκην τῆς ἐθνικῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία ἠθέλησε καὶ ἠδυνήθη νὰ ἀνανήψη.

Όταν ήλθαν οι από του εξωτερικού κίνδυνοι, μᾶς εύρον ἑτοίμους. Η διεθνής κρίσις του εφετεινού ᾿Απριλίου μας εύρε σφικτά ηνωμένους ἀπὸ πρίν, ισχυρούς καὶ ἀποφασισμένους δι' όλα. Και έτσι θα είμεθα πάντοτε πλέον καὶ όσον διαρκεί ή διεθνής λαίλαψ καὶ ὅταν τὰ σύννεφά της αποπερατώσουν και διαλυθούν καὶ ἀναλάμψη ὁ ἥλιος τῆς εἰρήνης. Τίποτε δὲν θὰ μᾶς χωρίση πλέον. Καὶ ὅποιος επιζητήση ποτὲ νὰ ρίψει καὶ πάλιν τὸν σπόρων της διχονοίας, θὰ τὸν πνίξομεν.

Εννοήσαμεν όλοι ότι η γεωγραφική μας θέσις μέσα εἰς τὸν μεσογειακών κόσμον καὶ ἡ ἰδιομορφία τῆς χώρας μας ἐπιβάλλουν νὰ εἴμεθα ἰσχυροί, ἄλλως θὰ ἀντιμετωπίζομεν τὸν κίνδυνον τῆς ἐξαφανίσεως, όπως πολλάκις μᾶς συνέβη κατὰ τὸ παρελθόν.

Ισχυροί πρῶτον πολεμικῶς, καὶ διὰ τὸν λόγον αὐτὸν κάμνομεν ὅλας τὰς σχετικάς θυσίας. ᾿Αλλὰ δὲν ἀρκεῖ ἡ πολεμικὴ ἰσχύς. Πρέπει νὰ εἴμεθα ίσχυροὶ καὶ εἰς τὸν πολιτισμὸν καὶ τὸν τεχνικὸν καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τὸν ἠθικόν πολιτισμόν, νὰ ἔχωμεν δὲ πρὸπάντων ιδικόν μας πολιτισμόν, ποὺ νὰ πηγάζη ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς ψυχῆς μας. "Αλλως, ἐὰν εἴμεθα μόνον πολεμικώς ισχυροί και όχι ισχυροί κατὰ τὸν πολιτισμόν, θὰ ὁμοιάζωμεν μὲ τὰ σιδηρόφρακτα ὁμοιώματα τῶν ἱπποτικῶν πολεμιστών που βλέπομεν εἰς τὰ μουσεία, φοβερὰ μὲν την όψιν, ἀλλὰ ἄδειανά ἀπό μέσα.

Δι' αυτό, όταν εδώ και πέντε σχεδόν χρόνια σας ύψωσα ως νέον μας μεγάλον Ιδεώδες τὴν δημιουργίαν του τρίτου Ελληνικού πολιτισμού, ήμουν βέβαιος, ὅτι ἀνταπεκρινάμην εἰς βαθεῖαν ζωτικὴν ἀνάγκην τοῦ Ἔθνους, ἀνάγκην ὑπάρξεως αὐτοῦ, ἀνάγκην ποὺ ἐκινοῦσε τὰ μύχια τῆς ψυχῆς τοῦ καθενός. Καὶ δι' αὐτὸ μὲ ἐννοήσατε όλοι, διότι εξέφρασα εκείνο που ήτο μέσα σας.

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είναι καθεστώς πειθαρχημένης εξελίξεως. Ἡ ἐξέλιξής του ὅμως δὲν σημαίνει ἐπάνοδον εἰς τὰ παλαιὰ καλούπια, οὔτε εἰς ψευτοβελτιωμένας ἐκδόσεις των, ἀλλὰ δημιουργίαν νέων τύπων, ποὺ νὰ προέρχωνται ἀπὸ τὰς ἐσωτερικάς ζωτικάς ανάγκας αὐτοῦ τούτου του καθεστῶτος, δηλαδὴ ἀπὸ τὰς ἐσωτερικάς ζωτικὰς ἀνάγκας αὐτοῦ τούτου τοῦ Ἔθνους, τοῦ ὁποίου τὸ πολιτικὸν καθεστώς εἶναι ἡ ζωντανὴ ἔκφρασις.

᾿Αλλὰ ἐκεῖνο, τοῦ ὁποίου ἔχομεν ἀνάγκην πρὸ παντὸν σήμερα καὶ διὰ πολύ καιρὸν ἀκόμα, εἶναι ἡ στερέωσις τῶν ὅσων ἤδη ἀπεκτήσαμεν, τῶν ὅσων ἀποκτήσαμεν ὑλικῶς καὶ ἰδιαιτέρως τῶν ὅσον ἀπεκτήσαμεν ἠθικός. Πρὸ πάντων δὲ νὰ στερεώσωμεν τὴν νέαν νοοτροπίαν μας, εἰς τὴν ὁποίαν ἀποφασιστικῶς εἰσήλθομεν ἀπὸ τριετίας, οὕτως ὥστε διὰ τῆς μακρᾶς ἔξεως πάντα ταῦτα νὰ καταστῶσιν εἰς ἡμᾶς δευτέρα φύσις, κύρια χαρακτηριστικά, μὴ ὑποκείμενα πλέον εἰς τὴν ἰδιοτροπίαν τῶν περιστάσεων καὶ εἰς τὴν πνοὴν ἀντιξόων ἀνέμων. 

Τότε θὰ εἴμεθα βέβαιοι ὅτι τὸ ἐθνικὸν ἡμῶν καθεστὼς θὰ ἐξελίσσεται στηριζόμενον επί στερεού βάθρου και οὐχὶ ἐπὶ τῆς ἄμμου.

Πρέπει νὰ γίνη εἰς τὸν καθένα μας δευτέρα φύσις ὁ καταπνιγμὸς τῶν ὀρέξεων, τῶν παθῶν καὶ τοῦ ὑπερφιάλου ἐγωϊσμοῦ, πρὸ τοῦ ἐθνικοῦ συνολικού συμφέροντος, ὡς καὶ ἡ θεληματικὴ ἀναγνώρισις τῆς ἀξίας τοῦ ἄλλου καὶ ἡ πρόθυμος υποταγή εἰς αὐτήν. Τότε θὰ εἴμεθα λαός πραγματικά κυρίαρχος και πραγματικά ελεύθερος, ἄλλως ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς ἐλευθερίας θὰ ἐξουσιάζουν ἐπάνω μας ἡ ἀναρχία καὶ ἡ ἀσυδοσία, καὶ ὁ ἀνατρέπων πᾶσαν ἀξίαν φθόνος θα χαρακτηρίζη τας σχέσεις μας. 

Είμεθα εἰς τὴν ἀρίστην ὁδὸν διὰ νὰ ἐπιτύχωμεν. Ὅλον τὸ Ἔθνος ήννόησε καλῶς ποὺ μᾶς ἔχει ὁ ἀνωφερὴς δρόμος, τὸν ὁποῖον οὐχὶ χωρὶς ἐμπόδια, ἀλλὰ καὶ οὐχὶ χωρὶς καθημερινὰς ἱκανοποιήσεις ἀνερχόμεθα. Είμεθα βέβαια ὅτι οὐδέποτε ὁ Ἑλληνικὸς Λαὸς θὰ στραφῆ πρὸς τὰ ὀπίσω. Είμεθα βέβαια ὅτι μετὰ εὐφροσύνου χαρᾶς, θάρρους καὶ αὐταπαρνήσεως θα χωρῆ πάντοτε πρὸς τὰ ἄνω. Ὁ ἅγιος ἐνθουσιασμός, ὅστις συμπαρασύρει ὁλόκληρον τὴν νεολαίαν τῆς Ἑλλάδος, ἀποδεικνύει καλλίτερον παντὸς ἄλλου τὴν ἀλήθειαν τῆς πίστεως ἡμῶν καὶ ὅτι τὸ μέλλον τοῦ Ἔθνους μας, στερεὸν ὡς βράχος, θα εἶναι ὅπως ἀπὸ σήμερον τὸ ὀνειρευόμεθα καὶ τὸ σφυρηλατούμεν. Ὑπὸ τοιούτους αἰσίους οἰωνοὺς εἰσερχόμεθα εἰς τὸ 4ον ἔτος τῆς Μεταβολής.

Θέλομεν να κάμωμεν πολιτισμόν Ελληνικόν. Δεν θέλομεν τους ξένους πολιτισμούς. Θέλομεν ιδικόν μας πολιτισμόν, τον οποίον να τον ωθήσωμεν και να τον κάμωμεν ανώτερον από όλους τους πολιτισμούς, εις την άκρην αυτήν της Ευρώπης. Θέλομεν ευημερίαν οικονομικήν. Θέλομεν αυτήν την γήν, αυτήν την πολύτιμον γήν, θέλομεν να την κάμωμεν να παράγη, να γίνη περιβόλι, όπως ημπορεί να γίνει μιαν ημέραν ένα πλούσιον περιβόλι, ώστε οι άνθρωποι οι οποίοι ζούν εις τα χώματα αυτά να αισθανθούν ότι είναι ευτυχισμένοι.

Ιωάννης Μεταξάς